Zakaz rozporządzania udziałem w trakcie wspólności
Jeśli małżonkowie nie zawierali umowy majątkowej (tzw. intercyzy), to występuje między nimi wspólność majątkowa.
Każdy z małżonków ma majątek osobisty, obejmujący przede wszystkim przedmioty sprzed małżeństwa oraz spadki i darowizny.
Ponadto małżonkowie mają majątek wspólny, do którego wchodzą co do zasady przedmioty nabyte w trakcie trwania małżeństwa, np. zarobione pieniądze czy własność nabytego w trakcie trwania małżeństwa mieszkania na kredyt.
Małżeńska wspólność majątkowa ma charakter łączny, tzn. małżonkowie (inaczej niż zwykli współwłaściciele) nie mają oznaczonych ułamkiem udziałów we własności wspólnych rzeczy. Nie powstaje więc w ogóle kwestia samodzielnego dysponowania udziałem przez małżonka.
Ustanie wspólności majątkowej
Wspólność majątkowa może się jednak zakończyć np. wskutek rozwodu albo zawarcia intercyzy wprowadzającej rozdzielność majątkową.
Wówczas majątek wspólny traci swój łączny charakter, a małżonkowie (po rozwodzie to byli małżonkowie) uzyskują równe udziały w tym majątku (art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, k.r.o.).
Oznacza to, że każdemu z małżonków przysługuje udział we współwłasności rzeczy należących do wspólnego majątku.
Zgoda (byłego) współmałżonka na dyspozycję udziałem
Jednak aż do podziału majątku wspólnego (byli) małżonkowie mogą dysponować swoimi udziałami w składnikach tego majątku tylko za zgodą drugiego (byłego) małżonka.
Artykuł 46 k.r.o. nakazuje bowiem do tego majątku po ustaniu wspólności łącznej stosować przepisy o wspólności spadku, w tym art. 1036 k.c. (omawiam zastosowanie tej regulacji do spadkobierców TUTAJ>>>).
Brak zgody (byłego) współmałżonka np. na sprzedaż udziału w przedmiocie należącym do wspólnego majątku – podobnie jak w przypadku spadkobierców – otwiera drogę do podziału majątku wspólnego tak, jakby tej dyspozycji w ogóle nie było.
Dana rzecz może zatem zostać przyznana w całości (byłemu) małżonkowi, który nie wyraził zgody na dyspozycję udziałem (np. sprzedaż) przez drugiego (byłego) małżonka. Wówczas dyspozycja dokonana bez zgody współmałżonka na rzecz osoby trzeciej upada, np. sprzedaż staje się bezskuteczna.
Działanie tego przepisu można wyjaśnić na następującym przykładzie. Były mąż, bez pytania o zgodę byłej żony, daruje udział we współwłasności gruntu, który należy do majątku wspólnego, swojemu bratu. Mimo to sąd może przyznać podarowany grunt żonie ignorując wcześniejszą darowiznę. Wówczas brat byłego męża traci podarowany mu wcześniej udział we współwłasności gruntu.
dr hab. Bartłomiej Swaczyna
adwokat
Zdjęcie: Atypeek Dgn
***
Czy można swobodnie dysponować udziałem w przedmiocie odziedziczonym wspólnie z innymi osobami?
Na wstępie trzeba odróżnić rozporządzanie udziałem w przedmiocie należącym do spadku od dysponowania udziałem w samym spadku.
Rozróżnienie to można zilustrować następującym przykładem [Czytaj dalej…]
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }